'Boon voor Onderwijs' is een ambitieus project van het fonds Vrienden van de Boon dat literatuur dichter bij de leerlingen van het secundair onderwijs brengt en onderwijsdoelen rond literatuuronderwijs wil maximaliseren. Dit educatieve traject is verbonden aan de Boon Literatuurprijs. Het biedt beginnende en ervaren leerkrachten ondersteuning en inspiratie om hedendaagse Nederlandstalige literatuur in hun lessen te integreren en zo leerlingen van 16 tot 19 jaar warm te maken voor lezen.

Het project wil met kwalitatieve en actuele titels vanop de longlist van de Boon leerkrachten faciliteren om in te zetten op een sterk literatuuronderwijs in de klas, met didactisch (video)materiaal en ontmoetingskansen met de auteurs, de juryleden van de Boon en andere relevante spelers uit het boekenvak. Onderzoek toont aan dat een auteurslezing het leesplezier aanwakkert. Hiermee kunnen leerkrachten in de klaspraktijk aan de slag om hun leerlingen uit te dagen, binnen een leerproces op maat van die leerlingen en met oog voor leesplezier. Zo willen we verder gaan dan de eindtermen, die minimumdoelen zijn, ook op vlak van literatuuronderwijs.

Natuurlijk biedt 'Boon voor Onderwijs' inspiratie om leerplandoelen te realiseren, maar intussen gebeurt er nog veel meer. Leerkrachten ontmoeten collega’s met eenzelfde passie voor lezen, versterken elkaar over schoolmuren heen. Door in contact te komen met auteurs, juryleden en het literaire veld wordt de eigen ervaring verrijkt. Inspiratie en erkenning die ook het werk in de klas gunstig beïnvloedt. Elke gift aan het fonds Vrienden van de Boon helpt. Elke Vriend van de Boon is ook een vriend van goed (lees)onderwijs.

- Dirk Terryn (het Lezerscollectief) coördineert het project 'Boon voor Onderwijs'

De meerwaarde van het project volgens de deelnemende leerkrachten

"Literatuur zit voor leerlingen vaak in een stoffig hoekje: een boek lezen voor school is vaak saai en moeilijk. Niet met 'Boon voor Onderwijs'. De ogen van de leerlingen gingen stralen toen ze de doos met graphic novels openden en wisten in welke bevoorrechte lezerspositie ze zaten. Elke dag vragen ze me: 'Meneer, gaan we opnieuw lezen vandaag?' Wat wil je nog meer in een wereld waarin leesplezier voor jongeren vaak moeilijk te bereiken is? Ze inspireren elkaar tijdens het lezen met hun eigen inzichten en vragen. Leerlingen kopen spontaan het boek aan om ook thuis verder te lezen. Dankzij 'De Bondgenoten' gaat voor hen een heel bijzondere, niet alledaagse werkelijkheid open. Een werkelijkheid die ze willen blijven ontdekken. Een waar tegengif voor de vluchtigheid van sociale media. 'Boon voor Onderwijs' staat voor plezier, verdieping en verbinding en ondersteunt zo de cruciale rol van leesonderwijs."

- Leerkracht Kwinten Van Heden

‍

"In een wereld die alsmaar kleiner wordt - omdat we zomaar kunnen meelezen in het leven van een ander via sociale of ‘snelle’ media - is het belangrijk om de wereld van jongeren weer groter, ruimer te maken en dat kan via literatuur. Boeken brengen jongeren in contact met een veelheid aan werelden, culturen, denkwijzes en leren hen dat de wereld en hoe we die beleven vaak niet zwart-wit, niet eenduidig en al zeker niet een wij-zijverhaal is. Empathisch denken, kritisch denken, meeleven, meevoelen, in dialoog gaan, verstillen en vertragen… het zijn allemaal redenen om met jongeren in de wereld van goede literatuur te duiken."

- Leerkracht Silvie Vanoosthuyze

‍

"Jongeren met kunst in aanraking brengen op alle mogelijke manieren, is iets waar ik de laatste jaren sterk op inzet. Erfgoed is iets waar de jongeren van vandaag zorg zullen moeten voor dragen. Literatuur is daar deel van en zorgt er ook voor dat leerlingen hun eigen wereld kunnen opentrekken en een breder zicht krijgen op de maatschappij. Lezen is verbindend en tegelijkertijd bevrijdend. Het is een missie voor mij als leerkracht om de leerlingen zo goed mogelijk te stimuleren bij het verkennen van die literaire wereld en om hun eigen passie daarin te vinden. Het lezen van 'Oroppa' heeft in mijn klas al voor verbinding en verwondering gezorgd. Het is geen gemakkelijk boek, maar het beklijft telkens een beetje meer. Leerlingen leren zo ook dat ze ook moeite moeten doen om het boek te lezen. Het is niet zo vrijblijvend als die social media die hen zo in de greep houden. Elk uur met dat boek om hen daar van af te houden, is al heel bijzonder. Ik wil echt aan al mijn leerlingen het plezier meegeven om een boek te willen uitlezen. Gegrepen worden door verhalen die de maatschappij weerspiegelen, daar gaat het om."

- Leerkracht Inge Misschaert

‍

"In een onderwijswereld die steeds meer mainstream wordt, is het zo noodzakelijk dat leraren oog blijven hebben voor dat wat afwijkt van de norm. Kunst, en in het bijzonder literatuur, is daar een uitstekend medium voor. Romans worden vaak bevolkt door kleurrijke buitenbeentjes en misfits. Personages die leerlingen niet altijd goed kunnen plaatsen. Ik vind dat niet zo erg. Het betekent ook dat je hen iets aanbiedt dat ze nog niet kennen. En daar is lesgeven voor bedoeld, denk ik. Ik ben benieuwd wat mijn leerlingen van Frida Wolf, dat weerbare meisje uit het boek van Maria Kager, zullen vinden. Ook al zo’n buitenbeentje."

- leerkracht Kris Daems

‍

"Met 'Boon voor Onderwijs' kan ik mijn leerlingen dichter bij recente Nederlandstalige literatuur brengen. Uiteraard zijn de boeken van de longlist niet allemaal evident voor hen, maar als leraar heb je de vrijheid om te kiezen welk boek het best bij je klas past. Voor mij sprong 'De buitengewoon geslaagde opvoeding van Frida Wolf' erbovenuit. Het boek is een stevige mix van tragiek en humor en biedt zo in zekere mate troost. Maar zou de roman ook mijn leerlingen bekoren? Alsof je voor je klas een blind date met een boek organiseert… Een blind date, maar geen speed date. In een tijd waar alles snel en flitsend moet gaan, is het een uitdaging om samen de tijd nemen en het boek te besnuffelen, er langzaam in te komen, je er helemaal aan over te geven, erover van gedachten te wisselen en te ontdekken hoe iedereen hetzelfde boek toch anders leest. Zo ontdek je samen met de leerlingen nog verborgen hoekjes in het boek. Een meerwaarde is bovendien dat je de kans krijgt je leerlingen in gesprek te laten gaan met de auteur of zelfs naar de uitreiking van de Boon te komen!"

- leerkracht Katrien Frederix

‍

Achter de schermen: in beeld

De leerkrachten en hun klassen delen via een gesloten groep ook ervaringen met elkaar, om elkaar te inspireren en te versterken. Er wordt veel uitgewisseld: manieren om te kijken of leerlingen een boek hebben gelezen, methodes om het leesproces te begeleiden en zo nodig aan te wakkeren, aandacht voor de verschillende leesniveaus, manieren om leeservaringen te delen.  

Een blik achter de schermen, vanuit de klaspraktijk van de deelnemende scholen:

"Mijn leerlingen maakten het gezellig: na een aflevering van ‘Linde lost het op’ over wat zin doet krijgen in lezen, gaven ze elk hun eigen beste tips om het gezellig te maken tijdens het lezen. Met stip op 1: een snackje en een drankje. Daar zorgde deze juf dus voor, samen met hun cadeautje:’ Ossenkop’." Ruth Cornil, die met haar vijfdejaars uit Paridaens (Mol) het boek van Manik Sarkar leest

‍

Niets gaat vanzelf, literatuuronderwijs is ook soms werken. Een passionele leerkracht kan wel nieuwsgierig maken en de leesontdekkingen met elkaar delen, helpt om grenzen te verleggen. Dat weet Stephanne De Schrijver van de KOBOS school Kapelle-op-den-Bos, wiens leerlingen een eerste deel van Ossenkop lazen.

“Het hoofdpersonage is zeer eng, ik kan me niet in hem vinden. Hij lijkt wel een psychopaat.” (Milo)

⁠”Ik vond het heel goed dat het hoofdpersonage Jacomine vindt, die hem kan helpen bij zijn sociale vaardigheden en met wie hij dezelfde interesse deelt.” (Jelien)

‍

Vier klassen werken rond ‘De Bondgenoten’ van Brecht Evens. Leerkracht Kwinten van Heden geeft les in het Sint-Albertuscollege in Heverlee aan vierdejaars natuurwetenschappen.

“Dit is één van de boeken waar ik van geniet. Super interessant" (Nette, 15 jaar)

"Vreemd, maar interessant" (Lucas, 15 jaar)  

"Een heel mooi verhaal met complexe en psychologische diepgang" (Rebeca, 15 jaar)

"Zeer interessant en speciaal op een goede manier. Perfect voor iemand die van verhalen houdt, maar niet graag leest" (Ine, 16 jaar)

‍

‍

In het lyceum in Aalst kunnen leerlingen terecht in de leeshoek om te genieten van lezen. Leerkracht Nina Vandepapeliere hecht belang aan zulke rustpunten in een school, die helpen in de rush van het schoolse bestaan.  

‍

‍

‍

‍

‍

‍

Leerkracht Inge Misschaert situeert het project binnen de sprongen die de school maakt naar een sterk leesbeleid op school. Het project ‘Boon voor Onderwijs’ geeft een stevige boost maar is geen eindpunt. Inge leest ‘Oroppa’ met haar vijfdejaars van het Koninklijk Atheneum van Beveren.

‍

‍

De ‘Boon voor Onderwijs’ is een project van het fonds Vrienden van de Boon.

Begin 2025 werd het fonds Vrienden van de Boon gelanceerd. Met de steun van de Koning Boudewijnstichting zet dit fonds projecten op touw die de genomineerde titels voor de Boon Literatuurprijs met het onderwijs verbindt. Naar aanleiding van deze lancering vatte auteur Maud Vanhauwaert om het belang van lezen in een gedicht/leesmanifest.

‍

Lezen is

lui in bed blijven liggen

en tegelijkertijd

een wereldreis maken

langs kusten en steden

die nooit hebben

bestaan

Het is -en, hup je bent er al!-

een sprong maken

van vis tot roos tot maan

Lezen is

je eigen fantasie masseren

door de rug te kraken

van een ongeopend boek

alleen, in je eigen kamer

heel dicht bij iemand raken

die je nooit hebt ontmoet

Het is

je mogen verliezen in een ander

om zo te vinden: jezelf

Het is niet hoeven kiezen

tussen een ridder, een elf,

een courtisane, een circuskind

een robot, een bankdirecteur, een pionier

uit een vergeeld verleden

Lezen is

wel duizend levens leven

Het trekt je de straat op,

laat je de achterkant van huizen

en huilen zien

Het is een training in empathie

een competitie tegen je vooroordelen

gymnastiek voor je vermogen

te kijken met nieuwe ogen

Het is eigenlijk geen beelden nodig hebben

want lezen is

-nog voor de lichten zijn gedoofd-

een film zien

In je eigen wereldbolle hoofd

          - Maud Vanhauwaert

‍